Z dniem 3 lipca 2021 roku, obowiązuje zmienione brzmienie ustawy z dnia 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

Modyfikacje uzasadniane są przez ustawodawcę koniecznością wprowadzenia dalszych zmian z uwagi na ciągle trwającą pandemię COVID-19 zarówno na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jak i na całym świecie.

Należy wyeksponować, że kluczowe odmienności w stosunku do dotychczasowych uregulowań odnoszą się w szczególności do jawności rozpraw, jak również liczebności składu orzekającego. Co istotne, przepisy omawianej ustawy stosuje się również do postępowań wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do kwestii jawności, zgodnie z dotychczas obowiązującymi regulacjami, rozprawy pozostawały co do zasady jawne przy użyciu urządzeń umożliwiających ich przeprowadzenie na odległość. Zgodnie z wprowadzonymi zmianami, w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 oraz w ciągu roku od odwołania ostatniego z nich, w sprawach rozpoznawanych według przepisów ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, przewodniczący może zarządzić przeprowadzenie posiedzenia niejawnego, gdy nie można przeprowadzić posiedzenia zdalnego, a przeprowadzenie rozprawy lub posiedzenia jawnego nie jest konieczne.

Zgodnie z treścią uzasadnienia do projektu w/w ustawy „W świetle zaistniałych okoliczności, które grożą paraliżem wymiaru sprawiedliwości, należy przyjąć jako zasadę odbywanie rozpraw i posiedzeń jawnych w formie odmiejscowionej. Jeżeli nie ma takiej możliwości, wzgląd na bezpieczeństwo uczestników postępowania oraz pracowników wymiaru sprawiedliwości nakazuje odejście od ściśle postrzeganej zasady jawności zewnętrznej i skierowanie sprawy na posiedzenie niejawne. W ocenie projektodawcy szybkość postępowania jest również wartością, którą należy się w tym przypadku kierować, w szczególności, że nie wpływa ona negatywnie na prawa strony do rzetelnego rozpoznania sprawy”.

Choć możliwość przeprowadzenia rozpraw w tradycyjnej formie nie została całkowicie wyłączona, jest ona dopuszczalna wyłącznie w przypadku uznania przez sąd, że przeprowadzenie rozprawy jest konieczne, a względy epidemiczne nie będą stały ku temu na przeszkodzie.

Odnosząc się do drugiej kluczowej zmiany, modyfikacje zostały wprowadzone również w odniesieniu do liczebności składu sędziowskiego. Co do zasady, skład wieloosobowy zostanie zastąpiony składem jednoosobowym. Jak tłumaczy ustawodawca, wprowadzane zmiany mają zapobiec paraliżowi wymiaru sprawiedliwości oraz zapewnić bezpieczeństwo pracownikom sądu oraz uczestnikom rozpraw.

Z uwagi na wskazaną modyfikację, sąd w pierwszej i drugiej instancji rozpoznawać będzie sprawy w składzie jednego sędziego, przy czym prezes sądu będzie uprawniony zarządzić rozpoznanie sprawy w składzie trzech sędziów, jeżeli uzna to za wskazane ze względu na szczególną zawiłość lub precedensowy charakter sprawy.

Sprawy, które przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy sąd rozpoznawał w składzie innym niż jednego sędziego, w dalszym ciągu prowadzone do zakończenia sprawy w danej instancji, przez sędziego, któremu sprawa została przydzielona jako referentowi.

Jako, że komentowana poprawka stanowi radykalną zmianę ugruntowanych praktyk, jest ona szeroko krytykowana w środowisku prawniczym, pozostając wraz z możliwością ograniczenia jawności rozprawy wysoce kontrowersyjną.

Nie można pominąć, że zmiany do ustawy wprowadziły również kluczowe modyfikacje z perspektywy pełnomocników procesowych. Począwszy od dnia 3 lipca 2021 roku w pierwszym piśmie procesowym wnoszonym przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratora Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej wprowadzony zostanie nowy wymóg formalny polegający na obowiązku wskazania adresu poczty elektronicznej, jak również numeru telefonu przeznaczonego do kontaktu z sądem. Nowy wymóg formalny ma zastosowanie wyłącznie do pism procesowych wnoszonych po dniu wejścia w życie omawianego przepisu.

Co więcej, od dnia 3 lipca 2021 roku, sąd doręcza adwokatowi, radcy prawnemu, rzecznikowi patentowemu lub Prokuratorowi Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej pisma sądowe poprzez umieszczenie ich w systemie teleinformatycznym służącym udostępnianiu tych pism – na portalu informacyjnym.

Pisma z sądu nie będą zatem doręczane w dotychczas praktykowany sposób poprzez operatora pocztowego, a datę doręczenia zastąpi data zapoznania się przez odbiorcę z pismem umieszczonym na portalu informacyjnym.

W przypadku braku zapoznania się pełnomocnika procesowego z pismem, uznawać się będzie je za doręczone po upływie 14 dni od dnia umieszczenia go na portalu, przy czym wyjątkiem pozostają pisma, które podlegają doręczeniu wraz z odpisami pism procesowych stron lub te niepochodzące z sądu. W tym przypadku sposób doręczenia pozostanie niezmienny.

Omawiania zmiana jest o tyle istotna dla profesjonalnych pełnomocników, że brak zarejestrowania się przez nich na portalu informacyjnym danej apelacji w praktyce uniemożliwi prawidłowe prowadzenie sprawy sądowej.

Autor: Karolina Bennich – Radca prawny

Źródło zdjęcia: https://www.pexels.com/pl